فاصله طبقاتی زمان ساسانی چقدر بوده ؟

[hosein]

سلام

احوال شما

کاشکی ما زمان ساسانی بودیم و زندگی خوبی داشتیم ؟ این حرف درسته ؟

جواب : والا چی بگم . خودتون ببینید و بگید که ای کاش اون زمون بودیم ، یا خوب شد که اون زمون نبودیم .

پادشاهان ساسانی،عموما تجمل پرست و پرتشریفات بودند.در عهد ساسانیان،ایرانیان پرچمی داشتند به نام «درفش کاویانی »،که معمولا در میدان جنگ برافراشته می شد و یا در جشنهای پرتشریفات ساسانیان،بر فراز کاخ آنها نصب می گردید،و این پرچم با جواهرات بسیار گرانبها تزیین شده بود.به قول یکی از نویسندگان:«جواهرات و اشیاء گرانبهای این پرچم بی همتا را به 1200000 درهم یا(30000 پوند)تخمین کرده اند» (1)

در کاخهای افسانه ای ساسانیان،از بس جواهرات و اشیاء نفیس و قیمتی،و نقشه ها و تصویرهای حیرت انگیز فراهم گردیده بود که دیده بینندگان را خیره می کرد.اگر بخواهیم غرائب و عجائب این کاخها را بدانیم،کافی است فقط نظر خود را به یک قالی سپید و بزرگی بیاندازیم که در تالار یکی از کاخها انداخته بودند،به نام «بهارستان کسری ».

«این قالی را زمامداران ساسانی،برای این تهیه کرده بودند که موقع عیش و عشرت سر حال باشند و همیشه مناظر زیبا و فرح انگیز فصل را تماشا کنند» (2)

به طوری که می نویسند:«این قالی،دارای یکصد و پنجاه ذراع طول،و هفتاد ذراع عرض،و تمام تار و پود آن زربفت و جواهر نشان بود».(3)

در میان پادشاهان ساسانی،خسروپرویز بیش از همه به تجملات علاقمند بود.شمار زنان و کنیزان و خوانندگان و نوازندگان حرمسرای او به چندین هزار تن بالغ می شد.حمزه اصفهانی،در کتاب «سنی ملوک الارض تجملات خسرو پرویز را بدینگونه شرح داده :

«خسرو پرویز سه هزار زن داشت،و دوازده هزار کنیزک ساز زن و بازیگر،و شش هزار مرد پاسبان او بودند،8500 اسب مخصوص سواری او بود،960 فیل،12000 استر مخصوص بردن بنه و هزار شتر داشت (4)

سپس «طبری »اضافه می کند:«این پادشاه بیش از هر کس به جواهرات و ظروف و اوانی گرانبها و امثال آن علاقه داشت »(5)

«نفیسی »،در باره ی امتیازات «طبقاتی ساسانی »می نگارد:

«...چیزی که بیش از همه در میان مردم ایران نفاق افکنده بود،«امتیازات طبقاتی »بسیار خشنی بود که ساسانیان در ایران برقرار کرده بودند.و ریشه آن در تمدنهای پیشین بوده،اما در دوره ی ساسانی،بر سخت گیری افزوده بودند.در درجه اول،هفت خانواده ی اشراف،و پس از ایشان،طبقات پنجگانه،امتیازاتی داشتند.و«عامه ی مردم »از آن محروم بودند.تقریبا«مالکیت »،انحصار به آن هفت خانواده داشت .ایران ساسانی...در حدود«صد و چهل میلیون جمعیت »داشته است،اگر شماره افراد هر یک از هفت خاندان را،صد هزار تن بگیریم،شماره مجموع آنها،به «هفت صد هزار»می رسد.و اگر فرض کنیم که مرزبانان و مالکان که ایشان نیز تا اندازه ای از حق مالکیت بهره مند بوده اند،نیز هفتصد هزار بگیریم،تقریبا از این صد و چهل میلیون،«یک میلیون و نیم »حق مالکیت داشته و«دیگران همه »از این حق طبیعی خداداد«محروم بوده اند».(6)

پیشه وران و کشاورزان که از تمام مزایای حقوقی محروم بودند ولی بار سنگین مخارج اعیان و اشراف را بر دوش داشتند،در حفظ این اوضاع سودی گمان نمی بردند.لذا بسیاری از کشاورزان و طبقات پست و پائین اجتماع،کارهای خود را ترک کرده و برای فرار از مالیاتهای کمرشکن،به دیرها پناهنده می شدند. »(7)

مؤلف کتاب «ایران در زمان ساسانیان »،پس از آنکه از بدبختی کشاورزان و کارگران ایران می نویسد:

«سپس از قول یکی از مورخان غرب به نام «امیان مارسیلینوس »،چنین نقل می کند:کشاورزان و کارگران ایران در زمان ساسانیان در نهایت ذلت و خواری و بدبختی بسر می بردند.در موقع جنگ،پیاده از عقب لشکر حرکت می کردند.طوری آنان را خوار و بی ارزش می شمردند که گویا بردگی برای آنان برای همیشه نوشته شده است و هیچ اجر و مزد در مقابل کار خود دریافت نمی کردند. »(8)

در امپراطوری ساسانی،تنها اقلیتی کمتر از یک و نیم درصد از جمعیت،صاحب همه چیز بوده اند ولی بالغ بر نود و هشت درصد مردم ایران،همانند بردگان حق حیات نداشتند.

حق تحصیل ویژه طبقات ممتاز بود.در دوره ساسانیان،تنها اطفال توانگران و خاندان جاه و نعمت،حق تحصیل علم داشتند.توده و طبقات متوسط از دانش و کسب فضیلت محروم بودند.این عیب بزرگ در فرهنگ ایران باستان،به قدری واضح و روشن است که حتی «خداینامه پردازان »و«شاهنامه نویسان »،با اینکه هدف آنها حماسه سرائی است،به آن نیز تصریح کرده اند.«فردوسی »،حماسه سرای معروف ایران،در«شاهنامه »داستانی آورده است که بهترین شاهد این مطلب است.(9)

مؤلف کتاب «تاریخ اجتماعی ایران »،که خود از پیشتازان ناسیونالیسم است، آنجا که از علل انحطاط و آشفتگی و نابسامانی عصر ساسانی سخن می گوید،حق انحصاری آموزش و پرورش را برای طبقات ممتاز چنین ترسیم می کند:

«...در این دوره،تعلیم و تربیت و فراگرفتن علوم متداول،انحصار به مؤبدزادگان و نجیب زادگان داشته و اکثریت نزدیک به اتفاق فرزندان ایران،از آن محروم بوده اند».(10)

حکمرانان ساسانی غالبا در حکومت خود،سیاست خشنی پیش گرفته و به زور شمشیر می خواستند مردم را مطیع خود سازند.مالیاتهای بسیار سنگین و کمرشکن از مردم می گرفتند،از این نظر مردم ایران عموما ناراضی بودند ولی از بیم جان خود نمی توانستند،سخنی بگویند.حتی مردمان مطلع و اشخاص کاردان نیز در دربار ساسانیان ارزشی نداشت.زمامداران ساسانی،بقدری مستبد و خودرای بودند که هیچ کس قدرت اظهار نظر در هیچ کاری نداشت.تاریخ،با اینکه همیشه به وسیله صاحبان قدرت و زور تحریف می شود،ولی بساط ظلم آنچنان گسترده بود که در گوشه و کنار تاریخ از ظلم و بی دادگری ستمگران، داستانهایی نقل کرده اند.قساوت قلب خسرو پرویز به حدی بود که ثعالبی می نویسد:خسرو را گفتند:که فلان حکمران را به درگاه خواندیم تعلل ورزید،پادشاه بلافاصله امر کرد که اگر آمدن او پیش ما به تمام بدن دشوار است،ما به جزئی از تن او اکتفا می کنیم،تا کار بر او آسانتر شود.بگویید:فقط سر او را به درگاه ما بفرستند »(11)

نظر شما چیه
--------------------------------------------------------------------------------
(1)زین العابدین رهنما ،پیامبر،ج1 ص42-43
(2)زین العابدین رهنما ،پیامبر،ج1 ص42-43
(3) زین العابدین رهنما ،پیامبر،ج1 ص42-43
(4) سنی ملوک الارض ص420
(5) تاریخ طبری به نقل از کریستین سن ص327
(6) تاریخ اجتماعی ایران ج2 ص6 ،24
(7) لماذا خسر العالم ص70-71
(8)ایران فی عهد الساسانیین ص424
(9)فروغ ابدیت ص75
(10) تاریخ اجتماعی ایران ج2 ص26
(11)ایران در زمان ساسانیان ص318

جهت اگاهی بیشتر رجوع شود به کتاب فروغ ابدیت ص67 به بعد