مختصر توضیحی دباره دین زرتشت

[مدیر انجمن]

.

مختصر توضیحی دباره دین زرتشت


تاريخ حقيقي تولد زرتشت بسيار مجهول است، از اين رو برخي تاريخ شناسان وجود تاريخي او را منكر شده‏ اند.

روايات ايراني تولد او را در حدود 660 سال قبل از ميلاد نشان مي‏دهد كه اغلب محققان جديد آن را پذيرفته ‏اند.

بعضي ديگر با قرائن و دلايل موجه، زمان ظهور اين پيامبر ايراني را قديم‏تر از اين تاريخ دانسته و آن را به حدود سال 1000 ق.م داشته‏ اند.(1)

تعاليم زرتشت(2)
دين زرتشت مانند بسياري از اديان ديگر به تحريف مبتلا شده و عقايد باطل و خرافات موهوم در آن راه يافته است.(3)

ديني كه اين پيامبر ايراني تعليم كرده، يك آيين اخلاقي و طريقه يگانه پرستي است.
زرتشت خداي معبود و متعال خود را "اهورامزدا" لقب داده، يعني خداي حكيم، كه داراي عالم و خلاّق و نظّام طبيعت است. او مزدا را صاحب اهوراي حقيقي پنداشته و عبادت و پرستش را خاص ذات او قرار داده و وي را خداوند متعال و قادر و قاهر شمرده است كه ذاتش به حكمت محض و خير مطلق متّصف است.
او خود را پيغمبري مبعوث از طرف اهورامزدا مي‏داند و در "گات‏ها" به كتاب آسماني زرتشتي‏ها، تأكيد مي‏كند كه خدا او را برانگيخته و مأمور ساخته، و دين او بهترين و كامل‏ترين اديان است.

زرتشت برخلاف نظريه بعضي از زرتشتيان متاخر، آفرينش تمام موجودات را برحسب مشيت و اراده متعال اهورامزدا مي‏دانست. در آيه آخر گات‏ها صراحتاً اهورامزدا را موجب و موجد نور و ظلمت - هر دو - مي‏داند.(4)

اهورامزدا اراده قدوسي علوي خود را به وسيله روحي مقدس و نيكو نهاد از قوّه به فعل درمي‏آورد كه آن را "سپنتامينيو" ناميده است. اعمال الهي او نيز به دستياري ارواح مقدس كه "امشاسپنتا" گفته مي‏شوند اجرا مي‏گردد.

اين فرشتگان هر يك با حالت و صُور فعاليت ذات الهي نام و معنايي جداگانه دارند، چنان كه يكي را وهومنه (بهمن) ناميد كه به معناي "فرشته پندار نيك و نهاد خوب" است. ديگري را "آشا" (ارديبهشت) يعني فرشته راستي و عدالت ، ديگري را "خشترا" (شهريور) يعني فرشته نيرو و قدرت كامل، ديگري را "هورواتات" (خرداد) يعني فرشته رسايي و كامروايي، ديگري را "آدمايتي" (اسفند ارمذ) يعني فرشته شفقت و لطف و باروري و ديگري را "امرتات" (مرداد) كه به معناي بقا و جاودانگي است.

با آن كه اهورامزدا در عرض جلال خود هيچ ضد و ندي ندارد، زرتشت معتقد است كه در برابر هر نيكي يك بدي موجود است. چنان كه در برابر راستي، دروغ و در برابر حيات، مرگ و در مقابل سپنتامينيو (روان پاك)، روح شديد و ناپاك (انگره مسينيو) جاي دارد.

نقطه اصلي و پايه اساسي اخلاق در آيين زرتشت بر اين قاعده است كه نفس آدمي، ميدان نبردي واقعي ميان خير و شر است. اهورامزدا به آدمي آزادي عمل عطا كرده كه عمل خود را برگزيند و بين صواب و خطا هر يك را بخواهد انتخاب كند، البته نيكان بدي را نمي‏پسندند.
آنچه از منطق و فلسفه زرتشت در كتب ديني مي‏توان استنباط كرد، اين است كه او خود آتش نمي‏پرستيده و بر آن عقيده‏اي كه پيشينيان و نياكان او بر آن بوده‏اند، نبوده است. هم چنين معتقدات او با آنچه بعدها آتش پرستان اخير عنوان كرده‏اند، اختلاف دارد. و آتش را فقط رمزي قدوسي و نشاني گرانبها از اهورا مزدا مي‏دانسته است.(5)

دين زرتشتي نخستين مذهبي است كه از جهان عقبي و قيامت سخن گفته و آخرالزمان را به مفهوم كامل خود طرح كرده است. برحسب تعاليم آن پيامبر ايراني چون روزي اين جهان هستي به آخر رسد، رستاخيز عام واقع خواهد شد و اهورامزدا پيروز خواهد گرديد. در آن روز براي امتحان بدكاران و نيكوكاران جايگاهي پر از آتش و آهن گداخته، به وجود مي‏آيد كه بدان و زشتكاران را در آن جا خواهند افكند.

هورمدان خواه خوب يا بد، در روز قيامت از فراز پل چينوت (صراط) يعني پل جدا كننده عبور خواهد كرد. اين پل روي دوزخ قرار دارد و يك جانب آن به بهشت منتهي مي‏گردد. نيكوكاران به هدايت زرتشت از آن پل به سلامت خواهند گذشت و بدكاران در آن سرنگون خواهند شد.
"اوستا" كتاب مقدس زرتشتيان است كه تفسيري به نام "زند" دارد.

تاريخ نگارش قسمت‏هاي مختلف اوستا بر كسي معلوم نيست، چون توسط يك نفر نوشته نشده و در مدت زماني طولاني گرد آمده است كه از زمان زرتشت آغاز مي‏گردد و دوران هخامنشي تا ساساني را دربرمي‏گيرد. اين كتاب شامل چهار بخش اصلي است:
1. يسنا (مشتمل بر 72 فصل حاوي سرودها كه گات‏ها جزء آن است)
2. ويسبرد (مجموعه‏اي از ادعيه و سرودها)
3. ونديداد (قانن و دستورهاي موبدان و مبيّن احكام عبادات و...)
4. يشت‏ها (شامل سرودهايي در تجليل از فرشتگان و...)

مهم‏ترين قسمت اوستا گات‏ها است كه گمان مي‏رود سرودهاي شخص زرتشت باشد و از نظر زباني كهن‏ترين مكتوب شناخته شده ايراني است.

در آيين زرتشت گر چه از گفتار نيك، كردار نيك و پندار نيك سخن گفته شده، اما از ارزش‏هاي اخلاقي و چگونگي دست يافتن به زندگي سعادتمندانه و اين كه گفتار و كردار و پندار نيك چه اموري هستند و چگونه مي‏توان به آنها دست يافت، سخني به ميان نياورده است

_______________________________________
پی نوشت ها :
1 - براي اطلاعات بيشتر رجوع كنيد به منابع زير: جان‏يي.ناس، تاريخ جامع اديان، ص 453، فليسين شاله، تاريخ مختصر اديان بزرگ، ص 208 و 209 اديان زنده جهان 270 - 227 ص 283 - 280، مسعودي، مروج الذهب، ج‏1، ص 229، دينوري، اخبار الطوال، ص 28، طبري، تاريخ، ج 1، ص 561؛ ابن اثير، الكامل، ج‏1، ص 146؛ شهرستاني، الملل و النحل، ص 124 و...
2 - اصل اين بحث از كتاب تاريخ جامع اديان، جان‏يي. ناس، ص 465 - 456 با تلخيص فراوان گرفته شده است.
3 - مورخان ميان تعاليم زرتشت و آنچه كه خود آن را زرتشت موبدان مي‏نامند تفاوت قائلند. زرتشت موبدان در حقيقت تحريفات و اضافاتي است كه موبدان در آئين زرتشت انجام داده‏اند (در طي قرون متمادي). ر ك: مبلغي آباداني، تاريخ اديان و مذاهب جهان، ج‏1، ص 332 - 330.
4 - در مطالعه اوستا هر چه از گات‏ها - كه مربوط به زمان زرتشت است - دور مي‏شويم، از توحيد و لحن اهورامزداي واحد و يگانه و زرتشتي كه اهورامزدا را خالق همه چيز مي‏داند فاصله مي‏گيريم. بدين ترتيب در اواخر كتاب عهد ساساني و مقارن با اسلام، به طور روشني جهان به دو نيم مي‏شود و خداي واحد به دو بخش خير و شر تقسيم مي‏گردد. ر. ك: تاريخ و شناخت اديان 236/2/15: به نقل از تاريخ اديان و مذاهب جهان، ج‏1، ص 341.
5 - در گات‏ها صراحتاً به آفريده (مخلوق) بودن نور و روشنايي و آتش اشاره كرده، چنان كه مخلوق بودن آب را آورده است. بدين جهت معنا ندارد شأن مخلوق چون خالق باشد و هر دو معبود تلقي گردند. آتش و آب در دين زرتشت مقدس بوده‏اند.